Σελίδες

Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

Η Απρονοησία μας και το κόστος από την εφαρμογή της λιτότητας

Η κρίση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αναστοχασμό σε σχέση με τα κακώς κείμενα όλης της μεταπολιτευτικής περιόδου. Όμως θα πρέπει να τονίσουμε ότι παράλληλα αποτελεί την περίοδο, που η Ελλάδα γνώρισε την μεγαλύτερη οικονομική – κοινωνική ανάπτυξη και την κατατάσσει ακόμα και σήμερα (παρά την κρίση) μεταξύ των 25 πιο ανεπτυγμένων χωρών του ΟΟΣΑ. Επίσης είναι η περίοδος  της πιο σταθερής  δημοκρατικής λειτουργίας στην ιστορία μας, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.
Αυτό πρέπει, όσοι πιστεύουμε στις βασικές αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, να το τονίζουμε, γιατί σε περιόδους βαθιάς κρίσης, υπάρχει  αύξηση των ακραίων ιδεολογιών, μέσω διαφόρων συνωμοσιολογικών θεωριών, προβολής αυταρχικών (ρατσισμός, ξενοφοβία, θρησκευτικός φανατισμός ενάντια στην διαφορετικότητα, που όλα αυτά οδηγούν στο φασισμό – ναζισμό και την Χρυσή Αυγή) ή ολοκληρωτικών συστημάτων όπως ήταν η χούντα των συνταγματαρχών ή η απομόνωση της χώρας στο βαλκανικό της χώρο και η έξοδος της από την ΕΕ.
Αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν πρέπει να αναγνωρίζουμε διάφορες παθογένειες και αδυναμίες που υπάρχουν στην ιστορική πορεία και εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους τα οποία δεν αποτελούν μόνο προβλήματα της μεταπολίτευσης. Αυτές οι παθογένειες μάλιστα διαμορφώνουν ειδικές συνθήκες λειτουργίας της δημοκρατίας μας οι οποίες δεν συναντιούνται πλέον στις άλλες νεωτερικές κοινωνίες στην Ε.Ε.. και δυστυχώς δεν μπόρεσε να λύσει η  μεταπολιτευτική μας δημοκρατία.  Θυμίζω την φράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή  το 1979 «Η ένταξη στην ΕΟΚ θα επηρεάσει βαθύτατα το μέλλον του λαού και θα προκαλέσει ριζική και επαναστατική αλλαγή. Η Ελλάδα βγαίνει από την αιώνια μοναξιά και μπαίνει στην μεγάλη δημοκρατική οικογένεια». Θα πρέπει επίσης να αναγνωριστούν και αδυναμίες στην λειτουργία και δημοκρατική νομιμοποίηση θεσμών της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Είναι γνωστό μέχρι που ξέσπασε η κρίση ότι δεν προβλεπόταν από τις συνθήκες της Ε.Ε. η βοήθεια σε κράτος μέλος της ΟΝΕ που κινδυνεύει από χρεοκοπία, κενό που πλήρωσε ακριβά η χώρα μας.
Η απρονοησία εμάς των ίδιων και του πολιτικού μας συστήματος είναι οι βασικές αιτίες για την ελληνική κρίση 2001 – 2011 και την σημερινή κατάντια της χώρας μας. Θυμίζω σημειολογικά  την φράση «Το χρέος ή θα το αφανίσουμε ή θα αφανίσει το έθνος» (Ανδρέας Παπανδρέου, 1994) της άλλης μεγάλης πολιτικής προσωπικότητας που σημάδεψε την πορεία και τις εξελίξεις της μεταπολίτευσης, με τα θετικά και αρνητικά της.
Πόσες φορές στο παρελθόν, αλήθεια, άκουσα την φράση «…και τι σε νοιάζει εσένα, δικά σου είναι τα λεφτά;», σε περιπτώσεις διαχείρισης κοινοτικών κονδυλίων αλλά και δημόσιου χρήματος σε προγράμματα ιδιωτών αλλά και συνεταιρισμών, και ΟΤΑ. Μακάρι το πρόβλημα να ήταν μόνο της Κεντρικής Κυβέρνησης. Δυστυχώς όσον αφορά στην διαχείριση δημόσιου χρήματος και αγαθών, υπάρχει μια διαδεδομένη κουλτούρα στην κοινωνία και τις διάφορες εξουσίες, και μάλιστα είναι κυρίαρχη. Αυτό  ισχύει και σε κοινωνικοποιημένους φορείς όπως για παράδειγμα σε συνεταιριστικές ενώσεις, όπου ο ανορθολογισμός και η έννοια του δημόσιου συμφέροντος είναι μερικές φορές έως και ανύπαρκτη.
Αυτό οδήγησε, εκτός από την διασπάθιση τεράστιων πόρων που έπρεπε να πηγαίνουν σε παραγωγικές επενδύσεις βιώσιμες και αυτοτροφοδοτούμενες, και σε  έργα υποδομής αναγκαία σε επίπεδο κόστους / ωφέλειας για την ανάπτυξη, στην δημιουργία εισοδημάτων για κατανάλωση, ορισμένων κατηγοριών ή ομάδων του πληθυσμού.
Έτσι φτάνοντας στην παγκόσμια κρίση του 2008, αποτελούσαμε τον πιο αδύνατο κρίκο, της Ευρωζώνης, με τα μεγαλύτερα ελλείμματα: δημόσιου χρέους, πρωτογενή έλλειμμα στο προϋπολογισμό, το εμπορικό ισοζύγιο και στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών.
Δυστυχώς το πολιτικό μας σύστημα μέσα από την απρονοησία του στο όνομα του πολιτικού κόστους και της διατήρησης των κατακτήσεων των «λαϊκών συμφερόντων», δεν προχώρησε έγκαιρα στις αναγκαίες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις για να αναχαιτίσει σε πρώτη φάση, και να αντιστρέψει στην συνέχεια την επιδείνωση των μακροοικονομικών μεγεθών της Ελληνικής Οικονομίας, και την αποδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας. Αυτό ιδιαίτερα μετά την ένταξη της χώρας στο Ευρώ, και ιδιαίτερα την περίοδο 2004 – 2011.
Σε συνδυασμό με τις αδυναμίες στο τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας της ΟΝΕ και του Ευρώ, οδηγηθήκαμε σε ευρωπαϊκή επιτροπεία, και σε βαθιά μονόπλευρη λιτότητα (austerity). Όρος που συνθέτει την σκληρή μεταχείριση των δημόσιων λογαριασμών, μια από τις πλευρές αυτής της τρελής χρηματοοικονομικής κρίσης,  που το κόστος της είναι τεράστιο για τους μισθωτούς - συνταξιούχους αλλά και για μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης στην χώρα μας. Για το χρονικό διάστημα 2009-2011- από τότε που ξεκίνησε το κύμα της λιτότητας μεταξύ των πιο αδύνατων χωρών της Ευρωζώνης – το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε 18%  σε σύγκριση με μια  διόρθωση ίση με το 11,9% του ΑΕΠ του πρωτογενούς ελλείμματος του προϋπολογισμού της. Ανάλογα με διαφορά είναι τα αποτελέσματα και για την Ιρλανδία για διόρθωση 4,1 μονάδες του ΑΕΠ, μείωση κατά -13,5 του ΑΕΠ και για την Πορτογαλία, διόρθωση 7,3 μονάδες του ΑΕΠ μείωση κατά -4,3 του ΑΕΠ. Θυμίζω ότι και οι τρείς χώρες έχουν ενταχθεί σε προγράμματα της τρόικας (ΔΝΤ-ΕΚΤ-ΕΕ).
Μόνο η Ισπανία που αντιμετωπίζει τη βαθύτερη κρίση στην Ευρωζώνη από τις χώρες που δεν έχει ενταχθεί σε επιτροπεία αλλά εφαρμόζει πολιτικές λιτότητας για διόρθωση 3,4 μονάδων του ΑΕΠ του πρωτογενούς ελλείμματος έχει μείωση -7,1% του ΑΕΠ (βλ.πίνακα). Βεβαία η Ισπανία μαζί με την Ιρλανδία είναι οι χώρες που η Τραπεζική κρίση έχει μεγαλύτερο βάθος λόγω της κρίσης των ακινήτων στην μία περίπτωση και  των τοξικών στην άλλη.


ΚΟΣΤΗ ΤΗΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ (AUSTERITY)
Η ταυτόχρονη μείωση του χρέους από πλευράς των διαφορετικών χωρών αυξάνει της επιπτώσης της ύφεσεις
Διετία 2009 - 2011




Χώρα
Διόρθωση του πρωτογενούς ελλείματος του οικονομικού κύκλο (μονάδες του ΑΕΠ)




ΑΕΠ πραγματικό
Ελλάδα
11,9
-18,1
Πορτογαλία
7,3
-4,8
Ιρλανδία
4,1
-13,5
Ηνωμένο Βασίλειο
3,8
-3,9
Ισπανία
3,4
-7,1
Ευρώπη
1,6
-1,4
Γαλλία
1,5
-1,5
ΗΠΑ
0,7
-1,5
Ιταλία
0,7
-0,9
Αυστρία
0,4
0,1
Βέλγιο
0,4
-0,7
Κάτω Χώρες
0
-2,8
Ιαπωνία
-0,2
1,5
Γερμανία
-0,4
3,3
Φιλανδία
-0,5
-1,3
Πηγή: S&P, IMF, OECD

Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι μόνο με πολιτικές δημοσιονομικής σταθερότητας,  όταν μάλιστα εφαρμόζονται ταυτόχρονα από μεγάλο αριθμό χωρών, ο φαύλος κύκλος της κρίσης δεν μπορεί να σπάσει. Χωρίς πολιτικές ανάπτυξης δεν μπορεί το δημόσιο χρέος να γίνει βιώσιμο, αφού η βαθιά ύφεση οδηγεί στην μείωση του ΑΕΠ κατά συνέπεια σε απώλεια δημοσιονομικών εσόδων και σε μεγαλύτερη ανεργία, γεγονός που εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους στην κοινωνική συνοχή και  την πολιτική σταθερότητα των χωρών.

Αρτεμάκης Μιχάλης
Artemakis@ameksa.gr        

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου