Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην χώρα μας, είναι η σχέση της απόλυτης ταύτισης της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας - κύρια των κόμματων που εναλλάσσονται στην κυβερνητική εξουσία – με το δημόσιο χώρο και τις λειτουργίες – δραστηριότητες του Κράτους.
Υπήρξε απόλυτη ταύτιση του εκάστοτε κόμματος εξουσίας (κομματοκρατία) με το κράτος, που το χρησιμοποιεί σαν λάφυρο της. Σε αρκετές περιπτώσεις (ιδιαίτερα σε προεκλογικές περιόδους) ο εκάστοτε Υπουργός ή Βουλευτής του κόμματος που ήταν κυβέρνηση, αναφερόταν με τον προσδιορισμό «το νοσοκομείο μου, ο δρόμος μου, κλπ», για δημόσια έργα που εκτελούταν με τα λεφτά του φορολογούμενου, ή τους μεταβιβαστικούς πόρους από προγράμματα της Ε.Ε., που η κάθε κυβέρνηση είχε την υποχρέωση να εκτελεί στα πλαίσια της θητείας της.
Η κυρίαρχη λοιπόν αντίληψη του πολιτικού κατεστημένου της χώρας, ήταν η ταύτιση του με το κράτος και η δημιουργία με την κοινωνία, των πελατειακών σχέσεων εξυπηρέτησης. Έτσι κυρίαρχη σχέση-αντίληψη μεταξύ κομμάτων εξουσίας – πολιτών, είναι η εξυπηρέτηση και η έμμεση εξαγορά της ψήφου, με υπόσχεση -αντάλλαγμα την μελλοντική εξυπηρέτηση. Αυτό μεταφραζόταν κυρίαρχα, με τους διορισμούς στο δημόσιο και όχι μόνο, την διαμεσολάβηση για συντάξεις αναπηρίας, εξυπηρετήσεις επενδυτών σε προγράμματα, την προώθηση τοπικών συμφερόντων, κλπ.
Αποτέλεσμα των παραπάνω, είναι η δημιουργία του ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ που κυριαρχεί στη χώρα, ας θυμηθούμε μόνο την περίοδο από το πόλεμο και μετά, μέχρι τις ημέρες μας. Αυτό το σύστημα γνώρισε την μεγαλύτερη ανάπτυξη του, ιδιαίτερα μετά την μεταπολίτευση. Γιατί, σε συνθήκες δημοκρατίας διευρύνθηκε και εκτός από τους νικητές του εμφυλίου, συμπεριέλαβε και τους ηττημένους.
Το σύστημα αυτό για να λειτουργήσει προϋποθέτει τρείς βασικούς παράγοντες:
1. Τη μη ύπαρξη κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή μη θεσμική οχύρωση της κοινωνίας και κατά επέκταση διεκδικήσεων, ανεξάρτητα κομματικών εντάξεων.
2. Τη λειτουργία αρχηγικών κομμάτων, και όχι κομμάτων αρχών, με αναφορές σε ιδεολογικά – πολιτικά ρεύματα, αλλά στις εκάστοτε πολιτικές συγκυρίες. Ο στόχος είναι η διαχείριση της εξουσίας, μέσω εξυπηρετήσεων ατομικών ή ομαδικών συμφερόντων ημετέρων, και όχι τόσο του τρόπου οργάνωσης – λειτουργίας της, με σύγχρονους όρους, ισονομίας, ισοπολιτείας, αλληλεγγύης στη βάση των πραγματικών αναγκών των πολιτών και του ευρύτερου δημόσιου συμφέροντος. Η διάκριση του τι είναι δημόσιο αγαθό, και η ανάγκη προστασίας του, στη χώρα μας είναι ακόμα έννοιες ασαφείς. Αντιλαμβανόμαστε μόνο τα δικαιώματα που έχουμε απέναντι στο δημόσιο, αλλά όχι και τις υποχρεώσεις μας. Σε αυτό συμβάλει και η κυριαρχία υπερβατικών και φαντασιακών ιδεολογημάτων, που ευδοκιμούν στη ελληνική κοινωνία, και έχουν σχέση με ελληνοκεντρικές δοξασίες ή αριστερές μυθοπλασίες.
3. Τη ύπαρξη αναποτελεσματικής και εν πολύς διεφθαρμένης δημόσιας διοίκησης, προϊόν των ρουσφετιών και όχι αξιοκρατικών και αδιάβλητων προσλήψεων. Αυτό οδήγησε στο να μη μπορεί να προσαρμοστεί έγκαιρα στις νέες συνθήκες και στην γρήγορη εφαρμογή των νέων τεχνολογιών, Αντίθετα αυξάνει η γραφειοκρατία, αδιαφάνεια, και ταλαιπωρία στη εξυπηρέτηση των πολιτών, στο όνομα κεκτημένων «δικαιωμάτων» των εργαζομένων της, μετατρέποντας τους σε οργανωμένες συντεχνίες που δεν αντιλαμβάνονται την έννοια του δημόσιου λειτουργού και καθήκοντος, απέναντι στη κοινωνία των πολιτών.
Με βάση τα παραπάνω, και τις περιορισμένες θετικές θεσμικές αλλαγές στις λειτουργίες της δημόσιας διοίκησης μετά την μεταπολίτευση π.χ. θέσπιση του ΑΣΕΠ, παρά την οργάνωση και λειτουργία μαζικών – δημοκρατικών κομμάτων, δεν αποτράπηκε η δημιουργία του πελατειακού συστήματος. Αντίθετα καθοριστικό ρόλο στη ενίσχυση του, είχαν οι δύο πόλοι εξουσίας, που χαρακτήριζαν τη λειτουργία των κομμάτων εξουσίας, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ήταν και ανταγωνιστικές, μεταξύ τους. Από την μια μεριά οι κομματικές οργανώσεις, και από την άλλη τα βουλευτικά γραφεία. Αυτό θεσμικά κατοχυρωνόταν με την εφαρμογή και του σταυρού προτίμησης στις εκλογές, που είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία των βουλευτικών φέουδων, του αξιότερου και ικανότερου στο ρουσφέτι – διαπλοκή, με τη στήριξη στις οικογενειακές και τοπικιστικές σχέσεις και εξαρτήσεις. Εν πολύς κατάλοιπα όχι του αστικού φιλελεύθερου πολιτισμού, αλλά των αγροτικών – κλειστών κοινοτήτων.
Αυτό το στοιχείο ήταν και το κυρίαρχο στην επιλογή των υποψήφιων βουλευτών ιδιαίτερα μεταξύ των κομμάτων εξουσίας.
Το κράτος και η δημόσια διοίκηση, αντί να λειτουργεί στη βάση της ισονομίας, ισότητας, ευνοιοκρατίας, διαφάνειας και αποτελεσματικότητας, με στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη και του ευρύτερου δημόσιου συμφέροντος (κράτος δικαίου), παρέμενε δέσμιο/α της εξυπηρέτησης συντεχνιακών και κομματικών συμφερόντων.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία: Πολιτικό σύστημα – Κράτος - Δημόσια διοίκηση, που αποτελούν το γόρδιο δεσμό, που αν κατορθώσουμε και λύσουμε σαν κοινωνία των πολιτών και πολιτικό σύστημα, θα ξεπεράσουμε ταχύτερα και αποτελεσματικότερα την σημερινή κρίση. Που δεν είναι μόνο Οικονομική.
Η στρατηγική πρέπει να είναι μία. Όσο και αν δημιουργεί αρνητικά αντανακλαστικά σε ένα μεγάλο τμήμα τόσο της αριστεράς όσο και της δεξιάς. Ο ριζικός εκσυγχρονισμός του πολιτικού μας συστήματος και η μεγάλη μεταρρύθμιση στο κράτος – δημόσια διοίκηση, μέσω ενός Εθνικού Σχεδίου σαν αποτέλεσμα συμφωνίας όλων των πολιτικών κομμάτων. Ανάλογου ιστορικά, με αυτό που έχει γίνει σε μια σειρά από χώρες της Δ. Ευρώπης, και που οδήγησε στην ανασύνθεση του πολιτικού συστήματος, από την αντιπαλότητα – αντιπαράθεση σε ευρύτερες συνθέσεις και συνεργασίες των κυρίαρχων θεσμικά πολιτικά μπλοκ της κεντροδεξιάς – κεντροαριστεράς, ή συντηρητικών – εργατικών ανάλογα με τη μορφή που έχει λάβει σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα μετά το τέλος του διπολισμού και του ψυχρού πολέμου.
Το σύνθημα, εκσυγχρονισμού και της ισχυρής Ελλάδος, παραμένει όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρο, για την υπέρβαση της σημερινής κρίσης. Το ζητούμενο είναι, ποιο είναι εκείνο το πολιτικό υποκείμενο, που μπορεί να το εκφράσει; Εκτίμηση είναι ότι μόνο ένας νέος φορές, που θα μπορέσει να συνενώσει και να εκφράσει, το σύνολο των διάσπαρτων δυνάμεων της κεντροαριστεράς. Αυτό ασφαλώς και δεν επαρκεί, προϋποθέτει και ένα ριζικά σύγχρονο αντίθετο πόλο της κεντροδεξιάς.
Αρτεμάκης Μιχάλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου