Είμαστε στην έξοδο από το Τούνελ της ύφεσης στην Ευρωζώνη;

Μετά ενάμιση χρόνο συνεχούς ύφεσης η Ευρωζώνη το δεύτερο τρίμηνο (Απριλίου – Ιουνίου) 2013 με βάση τα στοιχεία της eurostat παρουσιάζει θετική αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3%. Η δημοσίευση των στοιχείων εν μέσο Αυγούστου του θερμότερου μήνα για την Ευρώπη, αλλά και του πιο φτωχού σε ειδήσεις λόγο διακοπών, έδωσε τροφή στα ΜΜΕ αλλά και στους αναλυτές να θέσουν σειρά από ερωτήματα.

Με βασικότερο αν η σχετικά αδύναμη αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης μπορεί να θεωρηθεί σαν έξοδο από το τούνελ;

Παρά το γεγονός ότι η αύξηση, έστω και αδύναμη του ΑΕΠ της ευρωζώνης αποτελεί θετικό γεγονός, δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί και σαν έξοδο από την κρίση – ύφεση. Το σύνολο σχεδόν τον παρατηρητών συμφωνούν ότι μια σταθερή επανεκκίνηση της οικονομίας της ευρωζώνης δεν πρόκειται να γίνει πριν το 2015.

Χαρακτηριστικές ήταν και οι δηλώσεις του Ολι Ρεν αρμοδίου επίτροπου «να συνεχίσουμε με σταθερότητα στο δύσκολο δρόμο των μεταρρυθμίσεων που είναι ακόμα στην αρχή, του έλεγχου του χρέους, στην οικοδόμηση των πυλώνων μιας πραγματικής νομισματικής και οικονομικής ευρωπαϊκής ένωσης».

Πολλά είναι τα δομικά στοιχεία που αφήνουν να εννοηθεί ότι ο δρόμος της Ευρώπης παραμένει ανηφορικός. Μπορούμε να κάνουμε αναφορά σε ορισμένα.

Τράπεζες, θεραπεία αδυνατίσματος κατά 3,200 δις

Δεν μπορούμε να μιλάμε για πραγματική επανεκκίνηση και πάνω από όλα βιώσιμη αν στην Ευρώπη δεν επανεκκινήσουν οι πιστώσεις στις επιχειρήσεις. Όπου συνεχίζει να παρουσιάζεται συνεχής περιορισμός τους. Η πρόβλεψη για τις τράπεζες στη Ευρωζώνη είναι ότι θα πρέπει να μειώσουν το ενεργητικό τους (δηλαδή τις δραστηριότητες τους, συμπεριλαμβάνοντας και τις πιστώσεις) σε 3.200 δις ευρώ τα επόμενα 3-5 χρόνια. Από το Μάιο του 2012 – εκτιμά η Royal Bank of Scotland – τα πιστωτικά ινστιτούτα ήδη έχουν μειώσει το ενεργητικό τους σε 2.900 δις ευρώ, μολονότι παραμένουν ακόμα αρκετά μεγάλα: με 32 χιλιάδες δις ενεργητικού, είναι περίπου τρεις φορές μεγαλύτερα από το ΑΕΠ της ευρωζώνης. Το πρόβλημα είναι ότι όταν αδυνατίζουν οι τράπεζες, η πίστωση στην οικονομία δεν μπορεί να αυξηθεί, με δεδομένο ότι οι τραπεζικές πιστώσεις στις επιχειρήσεις είναι ένα από τα τιμόνια της ανάπτυξης. Εμείς σαν αγορά λόγο της βαθιάς και μακράς ύφεσης, την λεγόμενη «έλλειψη ρευστότητας» την έχουμε ζήση με το χειρότερο προσωπείο της, τις χιλιάδες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα να κλείνουν, επειδή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους και την ίδια στιγμή να δημιουργούν στρατό από ανέργους.

Επιχειρήσεις σε δυσκολία

Το άλλο διαρθρωτικό πρόβλημα είναι ότι οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη παραμένουν σε δυσκολία. Οι επενδύσεις για παράδειγμα έχουν μειωθεί δραστικά περισσότερο σε σχέση με τις προηγούμενες οικονομικές κρίσεις. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Barclays Capital, σε σχέση με την αρχή της κρίσης οι επενδύσεις είναι σε πτώση πάνω από το 5% στη Ευρώπη. Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί: στη ίδια χρονική περίοδο, σε προηγούμενες κρίσεις, οι επενδύσεις ήδη είχαν επανεκκίνηση.

Απασχόληση, χρέη και άλλα εμπόδια

Μετά είναι δύσκολο να μιλάμε για ανάκαμψη, εάν η ανεργία στη Ευρώπη παραμένει τόσο υψηλή: με βάση την eurostat, είναι 12,1%.

Το ίδιο ισχύει και για το δημόσιο χρέος είναι δύσκολο να μιλάμε για πραγματική ανάκαμψη εάν δεν αρχίσει να μειώνονται, ανήλθαν στη Ευρωζώνη στο 92,2% κατά μέσο όρο από 90,6% στο τέλος του 2012.

Αυτό όμως που απασχολεί περισσότερο είναι οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης: εάν η Γερμανία (0,7%), Γαλλία(0,5%), Φιλανδία (0,7%) εμφανίζονται εκτός ύφεσης, μαζί με την Πορτογαλία (1,1%) που αποτελεί την μεγάλη έκπληξη. Παραμένουν σε ύφεση η Ιταλία, Ολλανδία με -0,2% και η Ισπανία (0,1%). Σε χειρότερη κατάσταση Κύπρο (-5,2%) και Ελλάδα (-4,6%) που όμως, μετά 6 χρόνια αρνητικής ανάπτυξης, υπάρχουν κάποια σημάδια βελτίωσης. Το ίδιο ισχύει και με τα στοιχεία της ανεργίας: στη Ελλάδα το ποσοστό των ανέργων το Μήνα Μάιο ήταν 27,6% στην Ισπανία το μήνα Ιούνιο ήταν 26,3%, στη Αυστρία είναι 4,6% και στη Γερμανία 5,4%.

Οι διαφορές αυτές ενισχύουν τη ανάγκη για κοινές πολιτικές στη Ευρωζώνη, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, που θα παίρνουν σοβαρά υπόψη τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και τα σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα των οικονομιών του Νότου της Ευρώπης. Η κρίση και το ξεπέρασμα της είναι μια ακόμη υπενθύμιση για «περισσότερη Ευρώπη», σαν το βασικό μέσο εξόδου από την κρίση αλλά και διόρθωσης όλων των παθογενειών της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, για να φτάσουμε στη «πραγματική» νομισματική και οικονομική ένωση που εύχεται και ο επίτροπος Ολι Ρεν με τις παραπάνω δηλώσεις του.

Αρτεμάκης Μιχάλης

artemakism@ameksa.gr